Forex, ham maddeler için yani emtialar adına alım-satım yapılabilse de aslı itibariyle bu emtiaya parasal değer biçiliyor olmasından kaynaklı bir döviz alım-satım aracı olarak düşünülebilir. Kafa karışıklığının giderilmesi adına basit bir örnek verilecek olursa 1 TL’nin 2 USD’ye eşit olması halinde 20 TL ile 10 USD alınması bir forex işlemi gerçekleştirmek anlamına gelmektedir. Kaldıraçlı işlemler için de örnekler döviz değişimi cinsinden verilecektir.
Ortaya çıktığı günden bu yana büyük rağbet gören ve her geçen gün gelişmeye devam eden forex piyasaları zamanla verilen teminatların yapılacak işlemler için yetersiz kalıyor olması ve aracı kurumlara para yatırmanın kısa da olsa bir zaman kaybı anlamı ifade etmesi gereğiyle kaldıraç sistemine ihtiyaç duymuştur. Bu sistem sayesinde yatırımcılar aracı kurumdaki teminatlarının katbekat daha üstü için işlem yapma hakkına sahip olmaya başlamıştır.
Kaldıraç Sistemi ve Oranı
Kaldıraç sisteminin ve oranının yatırımlara nasıl etki ettiğini teknik ifadelerle sayfalarca açıklamak, eğrilerle göstermek ve denkleme dökmek mümkündür fakat çok daha rahat anlaşılabilmesi için bir örnek vermek de yeterli olacaktır.
Örneğin elinizde 100 TL’niz var ve mevcut zamanda 1 USD 1.50 TL’ye eşit. 100 TL’niz ile dolar satın almak istediğinizde 67 USD’ye sahip olursunuz. Aradan belirli bir zaman geçtiğinde doların 1.70 TL’ye karşılık gelmesi yani 0.10 TL değer kazanması halinde 67 x 1.70 TL = 114 TL paranız olur. Bu durumda 14 TL kar elde etmiş olursunuz. Kaldıraçsız gerçekleştirilen işlemde forex ile para kazanmak bu anlama gelmektedir.
Eğer işlem kaldıraçlı gerçekleştiriliyorsa oranlar ve bunun karşılıkları değişecektir. Aracı kuruluşlar müşterilerinin belirli bir miktar parayı hesaplarında teminat olarak bulundurmaları halinde bu teminatın 100 katına kadar işlem yapma yetkisi verebilir. Yani hesabınızda 1000 TL olsa bile yaptığınız işlemin asıl karşılığı 100 bin TL olur.
Örneğin aracı kuruluştaki hesabınıza 1000 TL’lik teminat yatırdınız ve 1:100 oranında kaldıraçla işlem yapacaksınız. 1 USD = 1.50 TL olsun ve 100 bin TL ile toplamda 66.667 USD alınsın. Daha sonra 1.50 TL olan 1 USD değer kaybetsin ve 1 USD’nin TL karşısındaki değeri 1.40 TL olsun. Bu durumda 6.667 TL zarar edilecek ve tüm tasarruf da yitirilmiş olacaktır. Görüldüğü gibi kaldıraçlı işlemlerde yaşanan çok küçük değişimler dahi tüm tasarrufun yitirilmesine sebep olabilir. Aynı şekilde doların 0.10 TL değer kazanması halinde de 6.667 TL kazanç elde edilecek ve kaldıraçlı işlemle para kazanılmış olacaktır.
Anlık gelişmelerin bu kadar sık yaşandığı günümüzde dövizin ne yönde hareket edeceğini kısa süre içerisinde kestirmek, buna uygun karar vermek çok zordur. Dolayısıyla kaldıraçlı işlemler nedeniyle tüm birikimini yitiren kişi sayısı da azımsanamayacak kadar fazla olmaktadır. Kaldıraçlı işlemler sayesinde para kazanan kişi sayısı oldukça azdır, ancak bu küçük kitlenin sesi aracı kurum reklamları vesilesiyle çok yüksek çıkmaktadır.
Kaldıraçlı sistem nedeniyle binlerce kişinin borç batağına girmesi nedeniyle TBMM tarafından konunun irdelenmesi amacıyla araştırma komisyonu kurulmuş ve SPK tarafından kaldıraçlı işlemler özelinde bazı sınırlamalar getirilmiştir.
Borsada Keriz Silkeleme Nasıl Anlaşılır adlı yazımıza da bu bölümden göz atarak ortalama 2 dakikada okuyabilirsiniz.
